[PRZEPISANE PRZEZ AZONIASTEGO - PRAKTIKA KURSO DE ESPERANTO - ANDRZEJ I HANNA PETTYNOWIE]
[OPTYMALIZOWANO POD FONT CAMBRIA, ROZMIAR 28 PKT]


Andrzej Pettyn

PRAKTIKA KURSO DE ESPERANTO
/skrypt do nauki języka esperanto/

SEMESTR 1

POLSKI ZWIĄZEK ESPERANTYSTÓW
Warszawa, 1980




ZESZYT 1




W s t ę p

	Zasadniczą część skryptu "Praktika kurso de Esperanto" stanowi materiał konwersacyjny, na który składają się wybrane struktury zdaniowe, najczęściej spotykane na co dzień, najbardziej potrzebne do przekazywania myśli. Materiał gramatyczny i leksykalny, stanowiący integralną część lekcji, ujęty bądź w postaci krótkich dialogów, bądź też w postaci różnych typowych pytań i odpowiedzi powinien ułatwić, a zarazem przyspieszyć proces pełnego zautomatyzowania podstawowych nawyków językowych tak dalece, aby uczeń - gdy zaistnieje tego potrzeba - mógł posługiwać się językiem w warunkach naturalnych bez zastanawiania się, czy użyć tej czy innej reguły gramatycznej.
	"Praktika kurso de Esperanto" jest skryptem przeznaczonym do nauki na kursach korespondencyjnych - pod kierunkiem nauczyciela, mogą jednak korzystać z niego również te osoby, które pragną nauczyć się języka esperanto samodzielnie. Przy niezwykle prostej budowie esperanta, przy odrobinie wytrwałości i systematyczności w nauce nie będzie to trudne.

Jak korzystać ze skryptu?

	Poszczególne lekcje są tak zbudowane, że można je przerobić "na raty", w zależności od czasu, jakim się dysponuje, i łatwości, z jaką się przyswaja materiał językowy. 
	Przystępując do opracowania kolejnej lekcji /można to zrobić dopiero po pełnym opanowaniu lekcji poprzedniej!/, musimy przede wszystkim zapoznać się z objaśnieniami gramatycznymi, nowymi słówkami, a dopiero potem przystąpić do przerabiania poszczególnych zestawów ćwiczeń konwersacyjnych. Dopiero po tych czynnościach wstępnych można przystąpić do opanowania samej czytanki, która stanowi podsumowanie materiału gramatycznego i leksykalnego. 
- 1 -

	W każdej z czytanek występuje kilka osób, dlatego też godna polecenia jest nauka w dwu-trzy-osobowych zespołach samokształceniowych, co umożliwia tzw. dramatyzację czytanki - odczytanie tekstu z podziałem na role. Przy tego rodzaju ćwiczeniach należy zwrócić uwagę na płynność wypowiadania kwestii, właściwy akcent /szczegółowe wskazówki umieszczono w lekcji wstępnej/ i prawidłową intonację zdań. Każdy z uczących się powinien sobie wyobrazić, że jest aktorem czy recytatorem, i, w związku z tym, powinien dążyć do jak najlepszego opanowania pamięciowego swojej "roli". Ideałem jest pamięciowe opanowanie wszystkich kwestii, a dążyć do tego na pewno warto, gdyż równa się to czynnemu opanowaniu języka. 
	Po gruntownym opanowaniu ćwiczeń konwersacyjnych i czytanki przystępujemy do utrwalania materiału gramatycznego i leksykalnego poprzez ćwiczenia pisemne. Ćwiczenie te są tak zbudowane, że słownictwo jednej lekcji występuje w ćwiczeniach kilku kolejnych lekcji. To samo odnosi się do większości zjawisk gramatycznych. 
1. Ćwiczenia pisemne z poszczególnych lekcji należy nadsyłać w ilości 2-3 miesięcznie. W przypadku poprawnego wykonywania ćwiczeń wykładowca może udzielić zgody na jednoczesne nadsyłanie zestawów prac pisemnych z 2-3 lekcji. 
2. Prace kontrolne należy pisać bardzo czytelnie z 3-4-centymetrowym odstępem z lewej strony i odpowiednio dużymi odstępami między wierszami, przeznaczonymi na ewentualne poprawki. Dużym ułatwieniem dla prowadzącego kurs są prace pisane na maszynie /daszki i łuczki można dopisywać ręcznie/. 
3. Każdy uczestnik kursu ma swój numer, który powinien umieszczać na kopercie /w lewym górnym rogu/ i na każdym arkuszu prac kontrolnych /również w lewym górnym rogu/. Na każdym zestawie prac pisemnych należy na wstępie podać 
- 2 - 

numer kolejny lekcji, z której pochodzą. 
4. Na kopercie oraz na arkuszu z zestawem prac kontrolnych należy umieszczać pełny i czytelny adres nadawcy. Mieszkańcy większych miast proszeni są o podawanie numeru urzędu pocztowego, mieszkańcy osad i wiosek proszeni są o podanie poczty, powiatu i województwa. Ułatwia to pracę nam /na naszych kursach uczy się ok. 5 000 osób!/ i poczcie, przyspieszając doręczanie przesyłek. Dziękujemy. 
--- 0 ---
	Wszystkim uczestnikom kursu "Praktika kurso de Esperanto" życzę szybkich postępów w nauce oraz dużo satysfakcji i pożytku w praktycznym wykorzystaniu znajomości języka; mam nadzieję, że niniejszy skrypt w pewnym stopniu się do tego przyczyni. 

AUTOR

S E M E S T R   I
__________________
/Nr uczestnika kursu/



Lekcja wstępna

1. Alfabet
	Alfabet języka esperanto składa się z 28 następujących liter:
	a, b, c, ĉ, d, e, f, g, ĝ, h, ĥ, i, j, ĵ, k, l, m, n, o, p, r, s, ŝ, t, u, v, z.
2. Zasady wymowy
	W języku esperanto każda głoska oznaczona jest tylko jedną literą, stąd istnieje ścisła odpowiedniość między wymową a pisownią. 
- 3 -

S a m o g ł o s k i
	Esperanckie samogłoski a, e, o, u brzmią tak samo, jak dźwięki polskie oznaczone tymi samymi literami. Samogłoska i występuje zawsze jako głoska samodzielna, niezależna od głosek, które z nią sąsiadują, np.: radio /znaczy: radio/ wymawiamy "rad-i-o", a nie "rad-jo"; energia /znaczy: energiczny" wymawiamy "e-nerg-i-a", a nie "energja". 
	Samogłoska i nie zmiękcza poprzedzającej spółgłoski /w przeciwieństwie do języka polskiego/. Należy ją wymawiać, jak i w wyrazie sinus /s-in-us/, po esperancku - "sinuso" /s-in-uso".

S p ó ł g ł o s k i
	Spółgłoski oznaczone literami bez znaków diakrytycznych /tzw. daszków "^"/ wymawia się tak, jak w języku polskim.
	Spółgłoski z tzw. daszkami wymawia się następująco:
ĉ jak "cz", np.: ĉapelo - czapelo /kapelusz/
ĝ jak "dż", np. ĝangalo - dżangalo /dżungla/
ĥ jak "ch", np. arĥitekto - architekto /architekt/
ĵ  jak "ż", np. ĵetono - żetono /żeton/
ŝ jak "sz", np. ŝnuro - sznuro /sznur/
v jak "w", np. valizo - walizo /walizka/
	W języku esperanto spółgłoski dźwięczne należy wymawiać wyraźnie jako dźwięczne, a bezdźwięczne wyraźnie jako bezdźwięczne, np. absoluta /absolutny/, sed /lecz/. Obie te spółgłoski należy wymawiać bezdźwięcznie - b i d, a nie - p i t jak to byśmy byli skłonni wymówić pod wpływem języka polskiego. 

D w u g ł o s k i
	Esperanckie "ŭ", w wymowie potocznej zbliżone do polskiego "ł", łączy się z poprzedzającą je spółgłoską w jedną sylabę, np.: aŭ /a+ŭ/ = ał,
- 4 -

np. aŭtomobilo = ałtomobilo /samochód/, eŭ /e+ŭ/ = eł, np. neŭtrala = nełtrala /neutralny/. 

3. Akcent
	Akcent wyrazowy w języku esperanto jest stały i zawsze pada na przedostatnią sylabę, podobnie jak akcent /dynamiczny/ w języku polskim, np. lampo - lampa, botelo - butelka, diskreta - dyskretny, kafejo - kawiarnia itp. 

Lekcja 1

1. KIU VI ESTAS?
a/ Roberto: Kiu vi estas?
     Tadeo: Mi estas Tadeo Malinowski. 
b/ Andreo: Kiu vi estas?
     Karlo: Mi estas Karlo Zieliński.
c/ Alina: Kiu vi estas?
     Irena: Mi estas Irena Makowska. 

O b j a ś n i e n i a
Kiu vi estas? Kto ty jesteś? Kto pan jest? Kto pani jest?
mi estas /ja/ jestem
Imiona mężczyzn i kobiet w większości są zesperantyzowane, np. Roberto Robert, Tadeo Tadeusz,Andreo Andrzej, Karlo Karol, Alina Alina, Barbara Barbara, Irena Irena. 
	W z ó r  1:
		Mi estas Tadeo Malinowski. 
	P r z y k ł a d y:
Mi estas Tadeo Malinowski.
Jestem Tadeusz Malinowski. 
Mi estas Karlo Zieliński.
- 5 -

Jestem Karol Zieliński.
Mi estas Barbara Kowalska.
Jestem Barbara Kowalska.

2. KIU LI ESTAS? KIU ŜI ESTAS?
a/ Tadeo: Kiu li estas?
     Irena: Li estas Karlo Zieliński.
b/ Andreo: Kiu li estas?
     Karlo: Li estas Petro Nowak.
c/ Alina: Kiu ŝi estas?
     Petro: Ŝi estas Irena Nowak.
ĉ/ Irena: Kiu ŝi estas?
     Roberto: Ŝi estas Barbara Zelnik.

O b j a ś n i e n i a
Kiu li estas? Kto on jest?
Kiu ŝi estas? Kto ona jest?
Petro Piotr.
	W z ó r  2:
		Kiu li estas?
	P r z y k ł a d y:
Kiu li estas?
Kto on jest?
Kiu ŝi estas?
Kto ona jest?
Kiu vi estas?
Kto ty jesteś?
	W z ó r  3:
		Li estas Petro Nowak.
	P r z y k ł a d y:
Li estas Petro Nowak.
On jest Piotr Nowak.
Vi estas Petro Nowak.
Ty jesteś Piotr Nowak. 
Mi estas Petro Nowak.
/Ja/ jestem Piotr Nowak.
- 6 -

3. BONAN TAGON!
	- Bonan tagon!
	- Bonan tagon!
	- Mi estas Tadeo Zieliński.
	- Mi estas Karlo Leszczyński.
	- Tre agrable.
	- Tre agrable.
O b j a ś n i e n i a
Bonan tagon! Dzień dobry!
tre agrable dosł. "bardzo przyjemnie, bardzo miło" używane przy powitaniu jest odpowiednikiem polskiego "bardzo mi miło".

4. BONAN VESPERON!
	- Bonan vesperon!
	- Bonan vesperon!
	- Mi estas Irena Makowska. Kiu vi estas?
	- Mi estas Halina Czerwińska.
	- Halina Czerwińska?
	- Pardonu! Ĝis revido! Mi rapidas.
	- Ĝis revido! Bonan nokton!
O b j a ś n i e n i a
Bonan vesperon! Dobry wieczór!
Pardonu! Wybacz! Wybaczcie! Proszę mi wybaczyć!
Ĝis revido! Do widzenia!
Bonan nokton! Dobranoc!
S ł o w n i c z e k
agrable przyjemnie, miło; ĝis revido do widzenia; mi ja; kiu kto; li on; li estas on jest; bonan nokton dobranoc; ŝi ona; ŝi estas ona jest; mi estas /ja/ jestem; tre bardzo; vi ty; bonan tagon dzień dobry; vi estas /ty/ jesteś; mi rapidas śpieszę się; bonan vesperon dobry wieczór. 
- 7 -
G R A M A T Y K A
Zaimki osobowe
	W liczbie pojedynczej zaimki osobowej mają następujące formy:
		mi 		ja
		vi		ty
		li		on
		ŝi		ona
		ĝi		ono
	Zaimek vi jest również odpowiednikiem polskich form grzecznościowych "pan, pani, państwo", używanych przy zwracaniu się do osób, do których nie mówimy po imieniu.
	Zaimek ĝi używany jest głównie w odniesieniu do dzieci /których płeć nie jest bliżej określona/, przedmiotów, owadów itp.

Ć W I C Z E N I A
I. Przetłumaczyć na język polski:
	1. Mi estas Barbara Kowalska. 2. Vi estas Karlo Zieliński. 3. Li estas Andreo Kowalski. 4. Ŝi estas Irena Makowska. 
II. Odpowiedzieć na pytania używając w odpowiedzi wyrazów podanych w nawiasie:
	1. Kiu vi estas? /Irena Komar/ 2. Kiu li estas? /Tadeo Malinowski/ 3. Kiu ŝi estas? /Halina Laskowska/


Lekcja 2

1. KIO VI ESTAS?
a/ Kristina: Kio vi estas?
     Roberto: Mi estas lernanto.
b/ Dorota: Kio vi estas?
     Tadeo: Mi estas studento.
- 8 -

c/ Alina: Kio li estas?
     Andreo: Li estas instruisto.
ĉ/ Georgo: Kio li estas?
     Eva: Li estas oficisto.
O b j a ś n i e n i a
Kio vi estas? Czym jesteś? Czym pan /pani/ jest? Mi estas studento. Jestem studentem. Georgo Jerzy, Eva Ewa.
	W z ó r  1:
		Kio li estas?
	P r z y k ł a d y:
Kio li estas?
Czym on jest?
Kio ŝi estas?
Czym ona jest?
	W z ó r  2:
		Mi estas lernanto.
	P r z y k ł a d y:
Mi estas lernanto.
Jestem uczniem.
Mi estas studento.
Jestem studentem.
Mi estas instruisto.
Jestem nauczycielem.
	W z ó r  3:
		Mi estas lernanto.
	P r z y k ł a d y:
Mi estas lernanto.
/Ja/ jestem uczniem.
Vi estas lernanto.
/Ty/ jesteś uczniem.
Li estas lernanto.
On jest uczniem.
- 9 -

2. MI ESTAS LERNANTINO. 
a/ Teresa: Kio vi estas?
   Eva: Mi estas lernantino.
b/ Petro: Kio estas via patrino?
     Karlo: Ŝi estas studentino.
c/ Barbara: Kio ŝi estas?
     Irena: Ŝi estas instruistino.
Ĉ/ Andreo: Kio ŝi estas?
     Danuta: Ŝi estas oficistino.
O b j a ś n i e n i a
Mi estas lernantino. Jestem uczennicą./patrz gram. "przyrostek -in"/
Kio ŝi estas? Czym ona jest?
	W z ó r  4:
		Mi estas lernantino.
	P r z y k ł a d y:
Mi estas studentino.
Jestem studentką. 
Mi estas instruistino.
Jestem nauczycielką. 
Mi estas oficistino?
Jestem urzędniczką. 
3. KIO ESTAS VIA PATRO?
a/ Renata: Kio estas via patro?
     Kristina: Mia patro estas laboristo.
b/ Petro: Kio estas via patrino?
     Johano: Mia patrino estas laboristino.
c/ Andreo: Kio estas via frato?
     Georgo: Mia frato estas oficisto.
ĉ/ Celina: Kio estas via fratino?
     Agnesa: Mia fratino estas oficistino.
- 10 -

O b j a ś n i e n i a
Kio estas via patro? Czym jest twój /pana, pani/ ojciec? via twój, twoja, twoje /występuje również jako forma grzecznościowa: "pana, pani") via patrino twoja matka, pana /pani/ matka via fratino twoje, pana /pani/ siostra
	W z ó r  5:
		Kio estas via patrino?
	P r z y k ł a d y:
Kio estas via patrino?
Czym jest twoja matka?
Kio estas via frato?
Czym jest twój brat?
Kio estas via fratino?
Czym jest twoja siostra?
	W z ó r  6:
		Mia frato estas oficisto.
	P r z y k ł a d y:
Mia frato estas oficisto.
Mój brat jest urzędnikiem.
Mia frato estas laboristo.
Mój brat jest robotnikiem.
Mia frato estas studento.
Mój brat jest studentem.
4. KIO ESTAS SINJORO TADEO?
	- Kio vi estas?
	- Mi estas lernanto.
	- Kio estas via patro?
	- Mia patro estas oficisto.
	- Kaj kio estas via patrino?
	- Mia patrino? Ŝi estas instruistino.
	- Kio estas sinjoro Tadeo?
	- Li estas laboristo.
	- Kaj kio estas sinjorino Irena?
	- Ŝi estas oficistino. 
- 11 -

S ł o w n i c z e k
frato brat; fratino siostra; instruisto nauczyciel; instruistino nauczycielka; kaj i, a; laboristo robotnik; laboristino robotnica; lernanto uczeń; lernantino uczennica; oficisto urzędnik; oficistino urzędniczka; patro ojciec; patrino matka; sinjoro pan; sinjorino pani; studento student; studentino studentka.
G R A M A T Y K A
Rzeczownik
Rzeczowniki w liczbie pojedynczej mają końcówkę -o:
patro - ojciec			frato - brat
sinjoro - pan			sinjorino - pani
lernanto - uczeń		instruistino - nauczycielka
Przyrostek -IN
Przyrostek -in służy do tworzenia rodzaju żeńskiego:
patro - ojciec			patrino - matka
studento - student	studentino - studentka
oficisto - urzędnik	oficistino - urzędniczka
laboristo - robotnik	laboristino - robotnica
Orzeczenia imienne
	Orzeczenie imienne w języku esperanto wyraża się przypadkiem pierwszym, podczas gdy w języku polskim wyraża się je najczęściej narzędnikiem:
Mi estas lernanto.	Jestem uczniem.
Li estas mia patro.	On jest moim ojcem.
Zdania pytające z KIU i KIO
	Pytając o nazwisko stawiamy na początku zdania zaimek kiu:
Kiu vi estas?			Kim /ty/ jesteś?
	Pytając o zawód lub stale wykonywane zajęcie zaczynamy zdanie zaimkiem kio:
Kio vi estas?			Czym ty jesteś?
- 12 -

Ć W I C Z E N I A
I. Odpowiedzieć na pytania:
	1. Kiu vi estas? 2. Kio vi estas? Kio estas sinjoro Andreo? 4. Kio estas sinjorino Halina? 5. Kio estas via patro? 6. Kio estas via patrino? 7. Kio estas via frato? 8. Kio estas via fratino?
II. Przetłumaczyć na język polski:
	- Bonan tagon!
	- Bonan tagon!
	- Mi estas Roberto Kowalski.
	- Roberto Kowalski? Kio estas via patro?
	- Mia patro estas instruisto.
	- Kaj kio estas via patrino?
	- Mia patrino estas instruistino.

Lekcja 3

1. ĈU VI ESTAS LERNANTO?
a/ - Ĉu vi estas lernanto?
     - Jes, mi estas lernanto.
     - Ĉu li estas laboristo?
     - Jes, li estas laboristo.
     - Ĉu ŝi estas laboristino?
     - Jes, ŝi estas oficistino.
b/ Ĉu Roberto estas lernanto?
     - Jes, li estas lernanto.
     - Ĉu Barbara estas studentino?
     - Jes, ŝi estas studentino.
c/ - Ĉu via patro estas instruisto?
     - Jes, mia patro estas instruisto.
     - Ĉu via patrino estas oficistino?
     - Jes, ŝi estas oficistino.
- 13 -

O b j a ś n i e n i a
Ĉu vi estas lernanto? Czy /ty/ jesteś uczniem? Jes, mi estas lernanto. Tak, /ja/ jestem uczniem.
	W z ó r  1:
		Ĉu vi estas lernanto?
	P r z y k ł a d y:
Ĉu vi estas lernanto?
Czy /ty/ jesteś uczniem? 
Ĉu vi estas studento?
Czy /ty/ jesteś studentem?
Ĉu vi estas instruisto?
Czy /ty/ jesteś nauczycielem?
/Czy pan jest nauczycielem?/
	W z ó r  2:
		Jes, mi estas lernanto.
	P r z y k ł a d y:
Jes, mi estas lernanto. 
Tak, /ja/ jestem uczniem. 
Jes, mi estas lernantino.
Tak, /ja/ jestem uczennicą. 
Jes, mi estas studento.
Tak, /ja/ jestem studentem.
Jes, mi estas studentino.
Tak, /ja/ jestem studentką. 
2. NE, LI NE ESTAS OFICISTO.
a/ Danuta: Ĉu sinjoro Kowalski estas oficisto?
     Irena: Ne, li ne estas oficisto.
b/ Karlo: Ĉu sinjorino Zielińska estas instruistino?
     Petro: Ne, ŝi ne estas instruistino.
c/ Andreo: Ĉu via onklo estas laboristo?
     Tomaso: Ne, li ne estas laboristo. Li estas oficisto.
ĉ/ Agnesa: Ĉu via onklino estas oficistino?
     Beata: Ne, ŝi ne estas oficistino. Ŝi estas instruistino.
O b j a ś n i e n i a
Ne, li ne estas oficisto. Nie, on nie jest urzędnikiem. /patrz gram. "zdania przeczące"/ Tomaso Tomasz, Agnesa Agnieszka, Beata Beata Ĉu via onklo…? y twój wujek...?
	W z ó r  3:
		Ne, li ne estas oficisto.
	P r z y k ł a d y:
Ne, li ne estas oficisto. 
Nie, on nie jest urzędnikiem.
Ne, li ne estas instruisto.
Nie, on nie jest nauczycielem.
Ne, li ne estas lernanto.
Nie, on nie jest uczniem.
3. ĈU VI VOLUS ESTI KOSMONAŬTO?
a/ - Ĉu vi volus esti kosmonaŭto?
     - Jes, mi volus. 
b/ - Ĉu vi volus esti instruisto?
     - Jes, mi volus. 
c/ - Ĉu vi volus esti profesoro?
     - Jes, mi volus.
ĉ/ - Ĉu ŝi volus esti kosmonaŭtino?
     - Jes, ŝi volus.
d/ - Ĉu vi volus labori en fabriko?
     - Jes, mi volus.
e/ - Ĉu ŝi volus labori en fabriko?
     - Jes, ŝi volus.
f/ - Ĉu vi volus loĝi en Varsovio?
     - Ne, mi ne volus. Mi volus loĝi en Krakovo.
g/ - Ĉu vi volus studi en uniwersitato?
     - Ne. Mi volus studi en politekniko.
- 15 -

ĝ/ - Ĉu vi volus lerni en teknikumo?
     - Jes, mi volus.
O b j a ś n i e n i a
Ĉu vi volus…? Czy chciałbyś /chciałabyś/…?
Jes, mi volus. Tak, chciałbym /chciałabym/.
esti kosmonaŭto być kosmonautą
labori en fabriko pracować w fabryce
loĝi en Varsovio mieszkać w Warszawie
studi en universitato dosł. studiować w uniwersytecie
lerni en teknikumo uczyć się w technikum
	W z ó r  4:
		Ĉu vi volus esti instruisto?
	P r z y k ł a d y:
Ĉu vi volus esti instruisto?
Czy chciałbyś być nauczycielem?
Ĉu vi volus esti studento?
Czy chciałbyś być studentem?
Ĉu vi volus esti studentino?
Czy chciałabyś być studentką?
Ĉu vi volus studi en universitato?
Czy chciałbyś studiować na /w/ uniwersytecie?
Ĉu vi volus studi en politekniko?
Czy chciałbyś studiować na /w/ politechnice?
Ĉu vi volus lerni en teknikumo?
Czy chciałbyś uczyć się w technikum?
Ĉu vi volus lerni en lernejo?
Czy chciałbyś uczyć się w szkole?
Ĉu vi volus loĝi en Vroclavo?
Czy chciałbyś mieszkać w Wrocławiu?
Ĉu vi volus loĝi en Gdansko?
Czy chciałbyś mieszkać w Gdańsku?
Ĉu vi volus labori en fabriko?
Czy chciałbyś pracować w fabryce?
Ĉu vi volus labori en lernejo?
Czy chciałbyś pracować w szkole?
- 16 -

4. ĈU VIA PATRO LABORAS EN FABRIKO?
a/ Agnesa: Ĉu via patro laboras en fabriko?
     Halina: Jes, li laboras en fabriko.
b/ Monika: Ĉu via fratino lernas en teknikumo?
     Agnesa: Ne, ŝi ne lernas en teknikumo. Ŝi lernas en elementa lernejo.
c/ Tomaso: Ĉu via frato studas en universitato?
     Petro: Ne, li ne studas en universitato. Li lernas en mezlernejo.
ĉ/ Alina: Ĉu vi loĝas en Jelenia Góra?
     Irena: Jes, mi loĝas en Jelenia Góra. 
O b j a ś n i e n i a
Ĉu via patro laboras en...? Czy twój ojciec pracuje w...? mezlernejo szkoła średnia; elementa lernejo szkoła podstawowa
	W z ó r  5:
		Ĉu vi lernas en elementa lernejo?
	P r z y k ł a d y:
Ĉu vi lernas en elementa lernejo?
Czy uczysz się w szkole podstawowej?
Ĉu vi laboras en fabriko?
Czy pracujesz w fabryce?
Ĉu vi loĝas en Vroclavo?
Czy mieszkasz w Wrocławiu?
Ĉu vi studas en Lublino?
Czy studiujesz w Lublinie?
	W z ó r  6:
		Ĉu via patro laboras en lernejo?
	P r z y k ł a d y:
Ĉu via patro laboras en lernejo?
Czy twój ojciec pracuje w szkole?
Ĉu via patrino laboras en lernejo?
Czy twoja matka pracuje w szkole?
- 17 -

Ĉu via onklo laboras en lernejo?
Czy twój wujek pracuje w szkole?
Ĉu via onklino laboras en lernejo?
Czy twoja ciotka pracuje w szkole?
5. KIO VI VOLUS ESTI, ROBERTO?
	- Bonan tagon!
	- Bonan tagon!
	- Pardonu, ĉu vi estas Roberto Kowalski?
	- Jes, mi estas Roberto Kowalski.
	- Mi estas Tadeo Zieliński.
	- Aĥ, Tadeo Zieliński? Tre agrable.
	- Tre agrable.
	- Ĉu vi nun loĝas en Varsovio?
	- Jes, mi nun loĝas en Varsovio. Kaj vi?
	- Mi ankaŭ nun loĝas en Varsovio. Ĉu via fratino, Barbara, ankaŭ nun loĝas en Varsovio?
	- Jes, ŝi ankaŭ loĝas en Varsovio. Ŝi estas studentino. Ŝi studas en universitato.
	- Kio ŝi volus esti?
	- Ŝi volus esti instruistino.
	- Kaj kio vi volus esti, Roberto?
	- Mi volus esti inĝeniero. Ĉu vi ankaŭ volus esti inĝeniero?
	- Ne, mi ne volus esti inĝeniero. Mi volus esti aktoro.
O b j a ś n i e n i a
Kio vi volus esti, Roberto? Czym chciałbyś być, Robercie? Ĉu vi nun loĝas en...? Czy ty teraz mieszkasz w...? Kaj vi? A ty? mi ankaŭ ja także, ja również Ĉu vi ankaŭ? Czy ty również? Czy ty także?
	W z ó r  7:
		Kio vi volus esti?
	P r z y k ł a d y:
Kio vi volus esti?
- 18 -

Czym chciałbyś /chciałabyś/ być?
Kio li volus esti?
Czym on chciałby być?
Kio ŝi volus esti?
Czym ona chciałaby być?
	W z ó r  8:
		Kio volus esti via frato?
	P r z y k ł a d y:
Kio volus esti via frato?
Czym chciałby być twój brat?
Kio volus esti via fratino?
Czym chciałaby być twoja siostra?
Kio volus esti Roberto?
Czym chciałby być Robert?
	W z ó r  9:
		Ĉu vi nun loĝas en Zakopane?
	P r z y k ł a d y:
Ĉu vi nun loĝas en Zakopane?
Czy mieszkasz teraz w Zakopanem?
Ĉu vi nun lernas en mezlernejo?
Czy uczysz się teraz w szkole średniej?
Ĉu vi nun studas en universitato?
Czy studiujesz teraz na /w/ uniwersytecie?
Ĉu vi nun laboras en Krakovo?
Czy pracujesz teraz w Krakowie?
	W z ó r  10:
		Ĉu vi ankaŭ nun laboras en fabriko?
	P r z y k ł a d y:
Ĉu vi ankaŭ nun laboras en fabriko?
Czy ty również teraz pracujesz w fabryce?
Ĉu vi ankaŭ nun loĝas en Cieszyn?
Czy ty także teraz mieszkasz w Cieszynie?
S ł o w n i c z e k
aktoro aktor; ankaŭ także, również; ĉu? czy?; elementa elementarny, podstawowy; en w; esti być;
- 19 -

fabriko fabryka; inĝeniero inżynier; jes tak; kosmonaŭto kosmonauta; Krakovo Kraków; labori pracować; lerni uczyć się; lernejo szkoła; loĝi mieszkać; mezlernejo szkoła średnia; ne nie; nun teraz; onklo wujek; politekniko politechnika; profesoro profesor; studi studiować; teknikumo technikum; universitato uniwersytet; Varsovio Warszawa; volus: ĉu vi volus? czy /ty/ chciałbyś?, czy /ty/ chciałabyś?; Vroclavo Wrocław
G R A M A T Y K A
Zdania pytające z ĈU
	Zdania pytające tworzyć można również za pomocą słowa ĉu /czy?/:
Vi estas instruisto.			Jesteś nauczycielem.
ĈU vi estas instruisto?		Czy jesteś nauczycielem?
Li loĝas en Radomo.			On mieszka w Radomiu.
ĈU li loĝas en Radomo?		Czy on mieszka w Radomiu?
Zdania twierdzące
	Zdania twierdzące zaczynają się zwykle wyrazem potwierdzającym jes /tak/:
Ĉu vi estas lernanto?			Czy /ty/ jesteś uczniem?
JES, mi estas lernanto.		Tak, jestem uczniem.
Ĉu ŝi estas aktorino?			Czy ona jest aktorką?
JES, ŝi estas aktorino.			Tak, ona jest aktorką. 
Zdania przeczące
	Formę przeczącą zdań tworzy się przez postawienie wyrazu przeczącego ne /nie/ przed odpowiednim czasownikiem. Słowo ne, podobnie jak w języku polskim, służy do zaprzeczenia całej wypowiedzi lub poszczególnych wyrazów w zdaniu, np.:
Mi estas aktoro.				/Ja/ jestem aktorem. 
Mi NE estas aktoro.			/Ja/ nie jestem aktorem.
Ĉu vi loĝas en Szczecin?		Czy /ty/ mieszkasz w Szczecinie?
Ne.							Nie.
Ĉu vi studas en Gliwice?		Czy /ty/ studiujesz w Gliwicach?
- 20 -

NE, mi NE studas en Gliwice.	Nie, /ja/ nie studiuję w Gliwicach. 
Czasownik w bezokoliczniku
	Czasownik w bezokoliczniku ma stałą końcówkę -i, np.:
lerni - uczyć się				studi - studiować
labori - pracować			loĝi - mieszkać
Słowo osobowe czasu teraźniejszego
	Sło3o osobowe czasu teraźniejszego we wszystkich osobach ma stałą końcówkę -as. Wobec jednej końcówki dla wszystkich osób, poszczególne formy słowa osobowego poprzedza się /o ile nie został użyty rzeczownik/ odpowiednimi zaimkami osobowymi. 
	Odmiana czasownika  e s t i  /być/ w liczbie pojedynczej:
mi estas						/ja/ jestem
vi estas						/ty/ jesteś
li estas						on jest   } tylko w odnie-
ŝi estas						ona jest } sieniu do osób/
ĝi estas						on, ona, ono jest /tylko w odniesieniu do przedmiotów/
	Odmiana czasownika  l o ĝ i  /mieszkać/ w liczbie pojedynczej:
mi loĝas						/ja/ mieszkam
vi loĝas						/ty/ mieszkasz
li loĝas						on mieszka
ŝi loĝas						ona mieszka
ĝi loĝas						ono mieszka
	W podobny sposób odmieniają się w liczbie pojedynczej wszystkie czasowniki esperanckie czasu teraźniejszego. 
Ć W I C Z E N I A
I. Poniższe zdania oznajmujące zmienić na zdania pytające z ĈU:
	1. Vi estas lernanto. 2. Li estas studento.
- 21 -
	3. Ŝi estas oficistino. 4. Via patro estas laboristo. 5. Via patrino estas laboristino.
II. Odpowiedzieć twierdząco:
	1. Ĉu vi estas lernanto?
	    Jes, mi estas lernanto.
	2. Ĉu vi estas lernantino? 3. Ĉu vi estas laboristo? 4. Ĉu ŝi estas laboristino? 5. Ĉu Roberto estas studento? 6. Ĉu Barbara estas studentino? 7. Ĉu via patro estas instruisto? 8. Ĉu via patrino estas oficistino? 9. Ĉu via frato estas lernanto? 10. Ĉu via fratino estas lernantino?
III. Na pytania z ćwiczenia II odpowiedzieć przecząco:
	1. Ĉu vi estas lernanto?
	    Ne, mi ne estas lernanto.	itp.
IV. Odpowiedzieć twierdząco i przecząco:
1. Ĉu vi volus esti kosmonaŭto /kosmonaŭtino/?
	Jes, mi volus.
	Ne, mi ne volus.
2. Ĉu vi volus esti profesoro /profesorino/?
3. Ĉu vi volus esti instruisto /instruistino/?
4. Ĉu vi volus esti aktoro /aktorino/?
5. Ĉu vi volus loĝi en Krakovo?
6. Ĉu vi volus loĝi en Sopot?
7. Ĉu vi volus loĝi en Nowy Sącz?
8. Ĉu vi volus labori en fabriko?
9. Ĉu vi volus labori en lernejo?
10. Ĉu vi volus lerni en teknikumo?
11. Ĉu vi volus lerni en mezlernejo?
12. Ĉu vi volus studi en universitato?
13. Ĉu vi volus studi en politekniko?
14. Ĉu via frato volus studi en politekniko?
15. Ĉu via fratino volus studi en universitato?
16. Ĉu via onklo volus loĝi en Koluszki?
17. Ĉu via onklino volus loĝi en Kielce?
- 22 -

V. Napisać pytania do następujących odpowiedzi:
	1. ………. Jes, mi loĝas en Zielona Góra. Ĉu vi loĝas en Zielona Góra?
	2. ………. Jes, mi laboras en fabriko.
	3. ………. Jes, mi laboras en mezlernejo.
	4. ………. Ne, mi ne lernas en teknikumo.
	5. ………. Ne, mi ne studas en politekniko.
	6. ………. Ne, mia fratino ne lernas en mezlernejo.

Lekcja 4

1. ĈU VI ESTAS GAJA?
a/ - Ĉu vi estas gaja?
		- Jes, mi estas gaja.
		- Ne, mi ne estas gaja. 
     - Ĉu vi estas energia?
		- Jes, mi estas energia.
		- Ne, mi ne estas energia.
b/ - Ĉu ŝi estas gaja?
		- Jes, ŝi estas gaja.
		- Ne, ŝi ne estas gaja.
     - Ĉu li estas energia?
		- Jes, li estas energia.
		- Ne, li ne estas energia.
c/ - Ĉu via patro estas alta?
		- Jes, li estas alta.
		- Ne, li ne estas alta.
		- Jes, mia patro estas alta.
		- Ne, mia patro ne estas alta.
     - Ĉu via onklo estas juna?
		- Jes, li estas juna.
		- Ne, li ne estas juna.
		- Jes, mia onklo estas juna.
		- Ne, mia onklo ne estas juna.
- 23 -

ĉ/ - Ĉu vi estas bona lernanto?
		- Jes, mi estas bona lernanto.
		- Ne, mi ne estas bona lernanto.
     - Ĉu li estas bona lernanto?
		- Jes, li estas bona lernanto.
		- Ne, li ne estas bona lernanto.
     - Ĉu ŝi estas bona lernantino?
		- Jes, ŝi estas bona lernantino.
		- Ne, ŝi ne estas bona lernantino.
d/ - Ĉu via frato estas diligenta studento?
		- Jes, li estas diligenta studento.
		- Ne, li ne estas diligenta studento.
		- Jes, mia frato estas diligenta studento.
		- Ne, mia frato ne estas diligenta studento.
     - Ĉu via fratino estas diligenta studentino?
		- Jes, ŝi estas diligenta studentino.
		- Ne, ŝi ne estas diligenta studentino.
		- Jes, mia fratino estas diligenta studentino.
		- Ne, mia fratino ne estas diligenta studentino.
e/ - Ĉu Petro estas energia knabo?
		- Jes, li estas energia knabo.
		- Ne, li ne estas energia knabo.
     - Ĉu Kalina estas energia knabino?
		- Jes, ŝi estas energia knabino.
		- Ne, ŝi ne estas energia knabino.
O b j a ś n i e n i a
Ĉu vi estas gaja Czy jesteś wesoły /wesoła, wesołe/? gaja wesoły, wesoła, wesołe /patrz gram. "przymiotnik"/ bona lernanto dobry uczeń /patrz gram. "szyk wyrazów w zdaniu"/
	W z ó r  1:
		Ĉu vi estas gaja knabo?
	P r z y k ł a d y:
Ĉu vi estas gaja knabo?
Czy jesteś wesołym chłopcem?
Ĉu vi estas energia knabino?
Czy jesteś energiczną dziewczyną?
Ĉu vi estas diligenta lernanto?
Czy jesteś pilnym uczniem?
Ĉu vi estas bona studento?
Czy jesteś dobrym studentem?
2. KIA VI ESTAS?
a/ - Kia vi estas?
		- Mi estas gaja.
		- Mi estas malgaja.
		- Mi estas diligenta.
		- Mi estas maldiligenta.
     - Kia li estas?
		- Li estas energia.
		- Li estas flegma.
     - Kia ŝi estas?
		- Ŝi estas energia.
		- Ŝi estas flegma.
b/ - Kia estas sinjoro Tadeo?
		- Li estas alta.
		- Li estas malalta.
     - Kia estas sinjorino Irena?
		- Ŝi estas gaja kaj energia.
		- Ŝi estas bela kaj gaja.
c/ - Ĉu Roberto estas gaja?
		Ne, li ne esas gaja, sed malgaja.
O b j a ś n i e n i a
Kia vi estas? Jaki /ty/ jesteś? /patrz gram. "zdania pytające z KIA"/ kia jaki? jaka? jakie? Ne, li ne estas alta, sed malalta. Nie, on nie
- 25 -

jest wysoki, lecz niski. /patrz gram. "przedrostek MAL-"/
	W z ó r  2:
		Ĉu Barbara estas energia?
	P r z y k ł a d y:
Ĉu Barbara estas energia?
Czy Barbara jest energiczna?
Ĉu Tadeo estas diligenta?
Czy Tadeusz jest pilny?
Ĉu sinjoro Petro estas malgaja?
Czy pan Piotr jest smutny?
3. KIE VI LABORAS?
a/ Irena: Kie vi laboras?
     Teresa: Mi laboras en fabriko. Mi laboras en la fabriko "Wedel".
b/ Adela: Kie vi laboras?
     Maria: Mi laboras en fabriko. Mi laboras en la fabriko "FSO". 
c/ Nikolao: Kie vi lernas?
     Aleksandro: Mi lernas en mezlernejo. Mi lernas en la mezlernejo "Adam Mickiewicz".
ĉ/ Dorota: Ĉu vi studas?
     Leono: Jes, mi studas.
     Dorota: En kiu urbo vi studas?
     Leono: Mi studas en Poznano.
d/ Petro: Ĉu vi studas en Poznano?
     Karlo: Ne, mi ne studas en Poznano.
     Petro: En kiu urbo vi studas?
     Karlo: Mi studas en Toruno.
e/ Halina: En kiu urbo vi loĝas?
     Albina: Mi loĝas en Tarnowskie Góry. 
     Halina: Kaj en kiu urbo loĝas via frato?
     Albina: Li loĝas en Rzeszów.
f/ Stefano: Ĉe kiu strato vi loĝas?
- 26 -

Eva: Mi loĝas ĉe la strato Polna. 
Stefano: Kaj ĉe kiu strato loĝas via onklo?
Eva: Mia onklo loĝas ĉe la strato Piwna.
O b j a ś n i e n i a
En kiu urbo...? W którym mieście...? Ĉe kiu strato...? Przy której ulicy...? ĉe la strato... przy ulicy...
	W z ó r  3:
		En kiu urbo vi studas?
	P r z y k ł a d y:
En kiu urbo vi studas?
W którym mieście studiujesz?
En kiu urbo vi laboras?
W jakim mieście pracujesz?
En kiu urbo vi loĝas?
W którym mieście mieszkasz?
	W z ó r  4:
		Ĉe kiu strato vi loĝas?
	P r z y k ł a d y:
Ĉe kiu strato vi loĝas?
Przy której ulicy mieszkasz?
Ĉe kiu strato vi laboras?
Przy której ulicy pracujesz?
	Uwaga!	Zaimek kiu wyodrębnia jeden przedmiot, osobę itp.
		z całej klasy /grupy/ przedmiotów lub osób.
En kiu urbo vi loĝas?
W którym mieście mieszkasz?
Mi loĝas en Krakovo.
Mieszkam w Krakowie.
		Zaimek kia pyta o cechy charakterystyczne osoby,
		przedmiotu, itp., np.:
En kia urbo vi loĝas?
W jakim mieście mieszkasz?
Mi loĝas en bela urbo.
Mieszkam w ładnym mieście.
- 27 -

 4. MIA FAMILIO.
	Mi estas Roberto Kowalski. Mi estas lernanto kaj mi lernas en la lernejo de la Miljaro je la nomo "Hanka Sawicka". Mi estas gaja kaj energia knabo.
	Jen estas mia patro Johano kaj mia patrino Kalina. Mia patro estas gaja kaj energia viro. Li estas laboristo kaj li laboras en la fabriko "FSO". Mia patrino estas ĉarma kaj bela virino. Ŝi estas oficisto kaj ŝi laboras en la fabriko "Kasprzak".
	Jen estas mia frato Karlo kaj mia fratino Barbara. Mia frato estas studento kaj li studas en la universitato. Li studas en la varsovia universitato. Karlo estas bona kaj diligenta studento. Mia fratino estas studentino kaj ŝi ankaŭ studas en la varsovia universitato. Bedaŭrinde ŝi ne estas bona studentino. Barbara estas tre maldiligenta. Ĉu mi estas diligenta? Hmm... Jes, mi estas tre diligenta kaj tre bona lernanto.
O b j a ś n i e n i a
jen estas oto jest 
varsovia universitato warszawski uniwersytet
S ł o w n i c z e k
alta wysoki; bedaŭrinde niestety; bela ładny; bona dobry; ĉarma uroczy; ĉe przy, u; diligenta pilny; energia energiczny; familio rodzina; flegma flegmatyczny; gaja wesoły; je la nomo imienia; jen oto; kia? jaki? jaka? jakie?; kie? gdzie?; knabo chłopiec; la patrz gram. "przedimek LA"; Miljaro Tysiąclecie; sed lecz, ale; sinjoro pan; strato ulica; urbo miasto; varsovia warszawski; viro mężczyzna
G R A M A T Y K A
Przymiotnik
	Przymiotniki w liczbie pojedynczej mają
- 28 -

końcówkę -a, odpowiadającą wszystkim trzem rodzajom w języku polskim, np.:
gaja - wesoły, wesoła, wesołe
energia - energiczny, energiczna, energiczne
bela - ładny, ładna, ładne
bona - dobry, dobra, dobre
Szyk wyrazów w zdaniu
	W zdaniu esperanckim przymiotnik występuje najczęściej przed rzeczownikiem:
Li estas energia viro.		On jest energicznym mężczyzną.
Zdania pytające z KIA
	Zaimek pytający kia używany jest w odniesieniu do wszystkich trzech rodzajów: kia? jaki? jaka? jakie?
KIA lernanto vi estas?	Jakim uczniem jesteś?
KIA lernantino vi estas?	Jaką uczennicą jesteś?
KIA urbo estas Varsovio?	Jakim miastem jest Warszawa?
Przedrostek -MAL
	Przedrostek mal- oznacza przeciwieństwo:
bela - ładny		malbela - brzydki
bona - dobry		malbona - zły
alta - wysoki		malalta - niski
Przedimek LA
	Rzeczowniki esperanckie występują w postaci nieokreślonej /bez wyrazów określających, precyzujących/ lub w postaci określonej, najczęściej z tzw. przedimkiem określonym la. Przedimek la jest wyrazem nie posiadającym samodzielnego znaczenia; wskazuje on, że rzeczownik, przed którym występuje, jest rozmówcom znany /określony/ lub powszechnie znany. Przedimek la występuje często przed nazwami szkół, fabryk, różnego rodzaju instytucji, o ile po nazwie kategorii, grupy lub klasy występuje nazwa szczegółowe, np.: Mi laboras en la fabriko "Wedel". Pracuję w fabryce Wedla. 
- 29 -

Uwaga! Nazwy instytucji polskich w esperancie nie odmieniają się, występując zawsze w pierwszym przypadku.
Ć W I C Z E N I A
I. Odpowiedzieć na pytania używając w odpowiedzi wyrazów podanych w nawiasie:
	1. Kia vi estas? /gaja kaj energia/ 2. Kia li estas? /flegma/ 3. Kia ŝi estas? /ĉarma kaj bela/ 4. Kia estas sinjoro Malinowski? /malgaja/ 5. Kia estas sinjorino Nowak? /juna kaj bela/ 6. Kia lernanto vi estas? /diligenta/ 7. Kia lernantino vi estas? /bona/ 8. Kia studento vi estas? /maldiligenta/ 9. Kia viro estas sinjoro Kowal? /energia/ 10. Kia virino estas sinjorino Kowal? /gaja, energia kaj bela/
II. Poniższe zdania uzupełnić jednym z poznanych przymiotników i przetłumaczyć na język polski:
	1. Sinjorino Dajtek estas .......
	2. Sinjorino Kowal estas .......
	3. Mia frato estas ....... kaj .......
	4. Mia fratino estas ....... kaj .......
	5. Ĉu via onklo estas .......?
	6. Ĉu via patro estas .......?
III. Zastosować odpowiednią formę czasownika:
	1. Kie vi /labori/? Mi /labori/ en fabriko.
	2. Kie vi /lerni/? Mi /lerni/ en mezlernejo. 
	3. Kie vi /loĝi/? Mi /loĝi/ en Zakopane.
	4. Kie /labori/ via onklo? Li /labori/ en lernejo. Li /esti/ instruisto.
	5. Kie /loĝi/ via juna onklino? Ŝi /loĝi/ en Krościenko.
	6. Kie /studi/ via flegma fratino? Ŝi /studi/ en la Varsovia Politekniko. 
- 30 -

IV. Ułożyć po trzy zdania zaczynające się od:
	a/ Ĉu...? b/ Kiu...? c/ Kio...? ĉ/ En kiu...? d/ Ĉe kiu...? e/ Kie...? f/ Kia...?
V. Z czytanki MIA FAMILIO wypisać wyrazy z przedrostkiem oznaczającym przeciwieństwo.
VI. Odpowiedzieć na pytania według czytanki MIA FAMILIO:
	1. Kio estas Roberto Kowalski? 2. Kie li lernas? 3. Kia knabo li estas? 4. Kio estas sinjoro Johano? 5. Kia estas sinjorino Johano? 6. En kiu fabriko li laboras? 7. Kio estas sinjorino Kalina? 8. Kia estas sinjorino Kalina? 9. En kiu fabriko ŝi laboras? 10. Kio estas Karlo? 11. Kie li studas? 12. Kia studento li estas? 13. Kio estas Barbara? 14. Kia studentino ŝi estas? 15. Kia lernanto estas Roberto Kowalski?

Lekcja 5

1. MI VOLUS FORVETURI AL LONDONO.
a/ Karlo: Mi volus forveturi al Londono.
     Tadeo: Kun kiu?
     Karlo: Kun sinjoro Zajączkowski.
b/ Eva: Mi volus forveturi al Sopot.
     Ivona: Kun kiu?
     Eva: Kun sinjorino Król.
c/ Kristina: Ĉu vi volus forveturi al Parizo?
     Nina: Jes, mi volus.
     Kristina: Kun kiu?
     Nina: Kun mia onklo.
ĉ/ Ivona: Ĉu vi volus forveturi al Kutno?
     Teresa: Jes, mi volus.
     Ivona: Kun kiu?
     Teresa: Kun mia patro.
- 31 -

O b j a ś n i e n i a
forveturi al Londono wyjechać do Londynu /patrz gram. "nazwy geograficzne"/
Kun kiu? Z kim; kun z /kim, czym/
	W z ó r  1:
		Ĉu vi volus forveturi al Parizo?
	P r z y k ł a d y:
Ĉu vi volus forveturi al Parizo?
Czy chciałbyś pojechać do Paryża?
Ĉu vi volus forveturi al Krakovo?
Czy chciałbyś pojechać do Krakowa?
2. ĈU VI VOLUS IRI AL KINEJO?
a/ - Ĉu vi volus esti al kinejo?
     - Ĉu vi volus iri al operejo?
     - Ĉu vi volus iri al koncertejo?
	- Jes, mi volus.
	- Ne, mi ne volus.
b/ - Kun kiu vi volus iri al kinejo?
     - Kun kiu vi volus iri al operejo?
     - Kun kiu vi volus iri al koncertejo?
	- Kun mia onklo.
	- Kun mia onklino.
	- Kun mia patro.
	- Kun mia patrino.
c/ - Ĉu vi intencas nun iri al lernejo?
     - Ĉu vi intencas nun iri al teatro?
	- Ne, mi ne intencas.
	- Jes, mi intencas.
ĉ/ - Ĉu vi intencas nun iri al kinejo?
     - Ne, mi ne intencas.
     - Kial?
	- Ĉar mi estas laca.
	- Ĉar mi estas tre laca.
	- Ĉar mi estas okupita.
	- Ĉar mi estas tre okupita.
- 32 - 

d/ - Kun kiu vi intencas forveturi al Vaŝingtono?
		- Kun la frato de Roberto.
		- Kun la fratino de Barbara.
		- Kun la onklo de Stefano.
		- Kun la onklino de Halina.
e/ - Kun kiu vi intencas iri al kinejo?
		- Kun la patro de Irena.
		- Kun la patro de Eva.
O b j a ś n i e n i a
iri al kinejo pójść do kina /patrz gram. "przyrostek -EJ"/
kun kiu vi volus... z kim chciałbyś, z kim chciałabyś
Kial? Dlaczego?
ĉar mi estas ponieważ jestem
de patrz gram. "przyimek DE"
	W z ó r  2:
		Kun kiu vi volus iri al kinejo?
	P r z y k ł a d y:
Kun kiu vi volus iri al kinejo?
Z kim chciałbyś pójść do kina?
Kun kiu vi volus foreturi al Varna?
Z kim chciałbyś pojechać do Warny?
	W z ó r  3:
		Kun la patro de Sabina.
	P r z y k ł a d y:
Kun la patro de Sabina.
Z ojcem Sabiny.
Kun la patrino de Irena.
Z matką Ireny.
Kun la onklo de Alfredo.
Z wujkiem Alfreda.
Kun la onklino de Petro.
Z ciotką Piotra.
- 33 -

Kun la frato de Andreo.
Z bratem Andrzeja.
Kun la fratino de Barbara.
Z siostrą Barbary.
3. KIAM VI INTENCAS FORVETURI AL KRAKOVO?
a/ - Kiam vi invencas forveturi al Krakovo?
	- Hodiaŭ posttagmeze.
	- Hodiaŭ matene.
	- Morgaŭ posttagmeze.
	- Morgaŭ vespere.
	- Morgaŭ nokte.
b/ - Kiam via avo intencas forveturi al Budapeŝto?
     - Kiam via avino intencas forveturi al Novjorko?
	- Dimanĉe matene.
	- Dimanĉe posttagmeze.
	- Dimanĉe vespere.
	- Dimanĉe nokte.
c/ Barbara: Ĉu via avo intencas forveturi al Budapeŝto?
     Teresa: Jes, li intencas.
     Barbara: Kiam?
     Teresa: Dimanĉe posttagmeze.
ĉ/ Roberto: Ĉu via avino intencas forveturi al Novjorko?
     Tadeo: Jes, ŝi intencas.
     Roberto: Kiam?
     Tadeo: Dimanĉe vespere.
d/ Halina: Ĉu via patro intencas forveturi al Krakovo?
     Alina: Jes, ŝi intencas. 
     Halina: Kiam?
     Alina: Morgaŭ vespere.
     Halina: Kun kiu li intencas forveturi?
     Alina: Kun sinjoro Malinowski.
- 34 -

O b j a ś n i e n i a
kiam vi intencas…? kiedy zamierzasz...?
kiam via avo intencas…? kiedy twój dziadek zamierza...?
nokte w nocy /patrz gram. "okoliczniki czasu"/
	W z ó r  4:
		Kiam vi intencas forveturi al Budapeŝto?
	P r z y k ł a d y:
Kiam vi intencas forveturi al Budapeŝto?
Kiedy zamierzasz pojechać do Budapesztu?
Kiam vi intencas iri al kinejo?
Kiedy zamierzasz pójść do kina?
Kiam via frato intencas forveturi al Parizo?
Kiedy twój brat zamierza wyjechać do Paryża?
Kiam via fratino intencas iri al teatro?
Kiedy twoja siostra zamierza pójść do teatru?
4. MI VOLAS RENKONTIĜI KUN VI.
a/ Karlo: Mi volas renkontiĝi kun vi.
     Petro: Kiam?
     Karlo: Hodiaŭ posttagmeze.
     Petro: Hodiaŭ posttagmeze? Bone, sed kiucele?
     Karlo: Kiucele? Mi volus iri kun vi al kinejo.
     Petro: Bone.
b/ Danuta: Mi volus renkontiĝi kun vi.
     Maria: Kiam?
     Danuta: Dimanĉe posttagmeze.
     Maria: Dimanĉe posttagmeze? Dimanĉe posttagmeze mi estas okupita.
     Danuta: Do eble hodiaŭ posttagmeze? 
     Maria: Hodiaŭ posttagmeze? Hmm… bone! Sed kiucele vi volus renkontiĝi kun mi?
     Danuta: Mi volus iri kun vi al kinejo.
     Maria: Bone.
c/ Andreo: Morgaŭ vespere mi intencas forveturi al Helsinko.
     Tomaso: Al Helsinko?
- 35 -

     Andreo: Jes, al Helsinko.
     Tomaso: Kiucele?
     Andreo: Por renkontiĝi kun sinjoro Jorma.
ĉ/ Irena: Ĉu vi estas okupita hodiaŭ vespere?
     Iga: Hodiaŭ vespere? Ne, mi ne estas okupita. Sed kial vi demandas?
     Irena: Mi volus renkontiĝi kun vi. Ĉu vi volus iri kun mi al teatro?
     Iga: Jes, sed…
     Irena: Sed?
     Iga: Hodiaŭ mi estas tre laca. Eble morgaŭ?
     Irena: Morgaŭ? Bone. Sed morgaŭ posttagmeze?
     Iga: Bone. Do, ĝis la revido morgaŭ posttagmeze!
     Irena: Ĝis la revido!
O b j a ś n i e n i a
kiucele? w jakim celu?
do eble dosł. "więc może", tu: to może
Al Helsinko? Do Helsinek?
Jorma popularne imię fińskie
por renkontiĝi aby spotkać się
Eble morgaŭ? Może jutro?
Ĝis la revido! Do widzenia!
     Uwaga! Zwrot "Ĝis LA revido!" używany jest tylko wtedy,
     	    kiedy określone jest następne spotkanie rozmówców.
	    "Ĝis revido!" /bez la/ używa się przy zwykłym
	    pożegnaniu, kiedy nie ustala się daty następnego
	    spotkania.
	    W z ó r  5:
	      	    Mi volus renkontiĝi kun vi.
	    P r z y k ł a d y:
Mi volus renkontiĝi kun vi.
Chciałbym się z tobą spotkać.
Mi volus renkontiĝi kun via frato.
Chciałbym się spotkać z twoim bratem.
- 36 -

Mi volus renkontiĝi kun via avo.
Chciałbym się spotkać z twoim dziadkiem.
		W z ó r  6:
	  		Kiucele vi volus renkontiĝi kun mi?
		P r z y k ł a d y:
Kiucele vi volus renkontiĝi kun mi?
W jakim celu chciałbyś się ze mną spotkać?
Kiucele via fratino volus renkontiĝi kun mia patrino?
W jakim celu twoja siostra chciałaby się spotkać z moją matką?
5. DIMANĈE POSTTAGMEZE.
	Roberto Kowalski loĝas ĉe la strato Krucza. La strato Krucza troviĝas en la centro de la urbo. Roberto estas nun en sia loĝejo. La patro de Roberto ankaŭ nun estas en la loĝejo. Li sidas sur la seĝo apud la tablo. La patrino de Roberto kuŝas sur la sofolito apud la fenestro. Ŝi ripozas. Karlo, la frato de Roberto, staras apud la ŝranko. La fratino de Roberto, Barbara, staras apud la pordo.
	La patro de Roberto demandas:
	- Karlo, ĉu vi volas iri al operejo?
	- Jes, mi volus. Sed kiam?
	- Kiam? Hodiaŭ vespere.
	- Jes, mi volus.
	- Kun kiu?
	- Kun Tadeo.
	- Kun Tadeo? Bone.
	- Kaj vi, Barbara, ĉu vi volas iri al kinejo hodiaŭ posttagmeze?
	- Jes, mi volus.
	- Ĉu vi ankaŭ volus iri al kinejo, Roberto?
	- Ne Mi volus resti hejme. - respondas Roberto.
- 37 -

	La frato de Roberto, Karlo, iras al operejo. La fratino de Roberto, Barbara, iras al kinejo. Roberto restas hejme. Li ripozas. Dimanĉe posttagmeze li intencas renkontiĝi kun Petro.
O b j a ś n i e n i a
la strato Krucza troviĝas ulica Krucza znajduje się
en la centro de la urbo w centrum miasta /en la urbocentro w śródmieściu/
restas hejme /po/zostaje w domu
hejme w domu /rodzinnym/
S ł o w n i c z e k
avo dziadek; bone dobrze; centro centrum, środek; ĉar ponieważ; de patrz gram. "przyimek DE"; demandi pytać, zapytywać; dimanĉe w niedzielę; fenestro okno; forveturi pojechać, wyjechać; hejme w domu /rodzinnym/; hodiaŭ dzisiaj; intenci zamierzać, mieć zamiar; iri iść; kial? dlaczego?; kiam? kiedy?; kinejo kino; kiucele? w jakim celu?; koncertejo sala koncertowa; kun z /kim, czym/; kusi leżeć; laca zmęczony; matene rano; morgaŭ jutro; nokte w nocy; okupita zajęty; operejo opera /teatr/; por aby; pordo drzwi; posttagmeze po południu; renkontiĝi spotkać się; respondi odpowiadać /na pytanie/; resti zostać, pozostać; ripozi odpoczywać, wypoczywać; sia swój, swoja, swoje; sidi siedzieć; sofolito tapczan; stari stać; ŝranko afa; tablo stół; teatro teatr; troviĝi znajdować się; vespere wieczorem
G R A M A T Y K A
Przyimek DE
	Przyimek de służy do tworzenia dopełniacza:
la patro de Roberto /ojciec Roberta/
la patrino de Barbara /matka Barbary/
la avo de Tadeo /ojciec Tadeusza/
la onklino de Teresa /ciotka Teresy/
- 38 -

Przyrostek -EJ
	Przyrostek -ej oznacza miejsce, w którym się odbywa jakaś czynność lub miejsce, w którym się coś przechowuje, np.:
lerni - uczyć się				lernejo - szkoła
loĝi - mieszkać				loĝejo - mieszkanie
kafo - kawa					kafejo - kawiarnia
opero - opera /utwór/		operejo - opera /teatr opery/
kino - kino, sztuka filmowa	kinejo - kino /sala do wyświetlania filmów/
Okoliczniki czasu
	Okoliczniki czasu wyraża się najczęściej przysłówkiem, utworzonym od rzeczownika za pomocą końcówki przysłówkowej -e, np.:
nokto - noc					nokte - w nocy
vespero - wieczór			vespere - wieczorem
mateno - /po/ranek			matene - rano
posttagmezo - popołudnie	posttagmeze - po południu
dimanĉo - niedziela			dimanĉe - w niedzielę
Nazwy geograficzne
	Nazwy geograficzne w języku esperanto przyjmują najczęściej formy międzynarodowe, np.:
Parizo Paryż					Varsovio Varszawa
Krakovo Kraków				Poznano Poznań
Gdansko Gdanśk				Toruno Toruń
Vaŝingtono Waszyngton		Novjorko Nowy Jork
Budapeŝto Budapeszt			Helsinko Helsinki
Vroclavo Wrocław			Moskvo Moskwa
Londono Londyn				Romo Rzym
	Uwaga: Na ogół esperantyzuje się tylko nazwy
		      większych miejscowości.
Ć W I C Z E N I A
I. Przetłumaczyć na język polski zwracając uwagę na rolę przyimka DE:
	1. Ĉu vi loĝas kun la familio de sinjoro Roland? 2. Ĉu vi loĝas kun la onklo de si-
- 39 -

njorino Nowak? 3. Ĉu vi laboras kun la frato de sinjoro Lewicki? 4. Ĉu vi laboras kun la patro de sinjorino Rak? 5. Ĉu vi lernas kun la fratino de Halina? 6. Ĉu vi studas kun la frato de Tadeo?
II. Zamienić na formę pytającą stosując:
	a/ kiucele,
	1. Vi intencas forveturi al Vroclavo.
	2. Li intencas forveturi al Londono.
	3. Ŝi intencas forveturi al Varsovio.
	b/ kiam,
	4. Via patro intencas iri al kinejo.
	5. Via onklo intencas iri al operejo.
	6. Via avo intencas iri al kafejo.
	c/ kun kiu,
	7. Sinjoro Tadeo intencas renkontiĝi hodiaŭ posttagmeze.
	8. Sinjorino Ewa intencas renkontiĝi hodiaŭ vespere.
	9. Sinjorino Ala intencas renkontiĝi morgaŭ vespere.
III. Uzupełnić okolicznikami czasu podanymi po polsku w nawiasie:
	1. ___________ /Dzisiaj wieczorem/ mi intencas iri al koncertejo.
	2. ___________ /Jutro po południu/ mi intencas iri al kafejo.
	3. Ĉu ___________ /jutro wieczorem/ vi intencas iri al operejo?
	4. Ĉu ___________ /w niedzielę wieczorem/ vi intencas iri al teatro?
	5. Ĉu vi estas okupita /dzisiaj rano/?
	6. Ĉu via frato estas okupita /dzisiaj po południu/?
	7. Ĉu via fratino ___________ /teraz/ estas laca?
- 40 -

IV. Odpowiedzieć na pytania:
	1. Ĉu vi volus iri al kinejo? 2. Ĉu vi volus iri al kafejo? 3. Kiam vi volus iri al teatro? 4. Kiam vi volus iri al operejo? 5. Kun kiu vi volus iri al kafejo? 6. Kun kiu vi volus iri al operejo? 7. Kiucele vi volus forveturi al Krakovo? 8. Kiucele vi volus renkontiĝi kun Barbara? 9. Kiucele vi volus renkontiĝi kun Stefano?
V. Na podstawie czytanki "DIMANĈE POSTTAGMEZE" odpowiedzieć na podstawowe pytania:
	1. Ĉe kiu strato loĝas Roberto Kowalski?
	2. Ĉu la frato de Roberto, Karlo, volus iri al operejo?
	3. Ĉu la fratino de Roberto, Barbara, volus iri al teatro?
	4. Ĉu Roberto Kowalski volus iri al kinejo?

Lekcja 6

1. MI DEVAS HELPI AL MIA PATRINO.
a/ Tadeo: Mi proponas al. vi iri al kinejo.
     Petro: Mi dankas al vi, sed hodiaŭ mi ne povas iri kun vi al kinejo. Mi devas helpi al mia patrino.
b/ Sabina: Bonan tagon!
     Irena: Bonan tagon!
     Sabina: Ĉu vi ne malhelpas al vi?
     Irena: Ho, ne. Vi tute na malhelpas al mi.
     Sabina: Ĉu vi nun estas tre okupita?
     Irena: Kial vi dimandas?
     Sabina: Tial, ke mi volus proponi al vi...
     Irena: Jes?
     Sabina: Mi proponas al vi iri al teatro.
     Irena: Nun?
     Sabina: Jes, nun!
     Irena: Bedaŭrinde mi ne povas. Mi estas okupita, mi devas helpi al mia patrino.
- 41 - 

O b j a ś n i e n i a
mi proponas al vi proponuję ci /patrz gram. "przyimek AL"/
Mi dankas al vi! Dziękuję ci!
	Uwaga: Oprócz formy pełnej "Mi dankas!" /Dziękuję/ używa się
		      formy skróconej "Dankon!" /Dziękuję! Dziękujemy!/. Forma
                      skrócona "Dankon!" występuje tylko w zdaniach oznajmujących
                      twierdzących.
tial, ke dlatego, że
bedaŭrinde niestety
	W z ó r  1:
		Mi devas helpi al mia patrino.
	P r z y k ł a d y:
Mi devas helpi al mia patrino.
Muszę pomóc mojej matce.
Mi devas helpi al mia avino.
Muszę pomóc mojej babci.
Mi devas helpi al mia instruisto.
Muszę pomóc mojemu nauczycielowi. 
2. MI DEZIRAS SKRIBI LETERON.
a/ - Ĉu vi dezirs iri al kinejo?
     - Ne. Mi deziras legi libron.
b/ - Ĉu vi deziras iri al teatro?
     - Ne. Mi deziras skribi leteron.
c/ - Ĉu vi deziras legi libron?
     - Ne. Mi deziras rigardi televidon.
ĉ/ - Ĉu vi deziras rigardi televidon?
     - Ne. Mi deziras aŭskulti radion.
d/ - Ĉu vi deziras lerni Esperanton?
     - Jes, mi deziras.
e/ - Ĉu vi deziras legi libron?
     - Ĉu vi deziras skribi leteron?
     - Ĉu vi deziras rigardi televidon?
- 42 -

     - Ĉu ci deziras aŭskulti radion?
     - Ĉu vi deziras lerni Esperanton?
		- Jes, mi deziras.
		- Ne, mi ne deziras.
f/ Andreo: Ĉu vi nun legas gazeton?
    Georgo: Jes, mi nun legas gazeton. Kaj vi?
    Andreo: Mi nun skribas leteron al mia onklo.
g/ Monika: Ĉu vi nun rigardas televidon?
     Rena: Ne, mi nun ne rigardas televidon, sed mi lernas Esperanton.
ĝ/ Kristina: Ĉu vi nun aŭskultas radion?
     Karlo: Ne, mi nun ne aŭskultas radion, sed mi rigardas televidon.
O b j a ś n i e n i a
Ĉu vi deziras…? Czy życzysz sobie...? Czy pragniesz...?
legi libron czytać książkę /patrz gram. "biernik"/
	W z ó r  2:
		Ĉu vi deziras rigardi televidon?
	P r z y k ł a d y:
Ĉu vi deziras rigardi televidon?
Czy życzysz sobie oglądać telewizję?
Ĉu vi deziras lerni Esperanton?
Czy pragniesz uczyć się esperanta?
Ĉu vi deziras legi libron?
Czy pragniesz czytać książkę?
	W z ó r  3:
		Ĉu vi nun aŭskultas radion?
	P r z y k ł a d y:
Ĉu vi nun aŭskultas radion?
Czy słuchasz teraz radia?
Ĉu vi nun legas libron?
Czy czytasz teraz książkę?
Ĉu vi nun skribas leteron?
Czy piszesz teraz list?
- 43 -

	W z ó r  4:
		Ne, mi nun ne aŭskultas radion.
	P r z y k ł a d y:
Ne, mi nun ne aŭskultas radion.
Nie, teraz nie słucham radia.
Ne, mi nun ne rigardas televidon.
Nie, teraz nie oglądam telewizji.
Ne, mi nun ne lernas Esperanton.
Nie, teraz nie uczę się esperanta.
Ne, mi nun ne skribas leteron.
Nie, teraz nie piszę listu.
3. KION VI FARAS?
a/ Tadeo: Ĉu vi rigardas televidon?
     Petro: Ne, mi ne rigardas televidon. Mi legas libron.
     Tadeo? Kion?
     Petro: Libron! Mi legas libron. Ĉu vi komprenas?
     Tadeo: Jes, mi komprenas.
     Petro: Kaj kion vi faras?
     Tadeo: Mi aŭskultas radion kaj skribas leteron.
b/ Dorota: Kion vi nun faras?
     Kalina: Mi lernas Esperanton.
     Dorota: Kion?
     Kalina: Esperanton.
     Dorota: Aha, Esperanton. Jes, mi komprenas. Kaj kion vi intencas fari hodiaŭ vespere?
     Kalina: Hodiaŭ vespere?
     Dorota: Jes.
     Kalina: Mi intencas rigardi televidon.
     Dorota: Ĉu sola?
     Kalina: Ne. Kun mia frato, Karlo.
O b j a ś n i e n i a
Kion? Co? /patrz gram. "zaimek KION"/
Ĉu vi komprenas? Rozumiesz /dosł. Czy rozumiesz?/
- 44 -

Aha aha
Ĉu sola? Czy sama? /Ĉu vi intencas rigardi televidon sola? Czy zamierzasz oglądać telewizję sama?/; sola sam, sama, samo /w znaczeniu: samotnie, w samotności/
Kion vi faras? Co robisz? Co porabiasz?/
Kion vi intencas fari…? Co zamierzasz robić /porabiać/…?
	W z ó r  5:
		Kion vi intencas fari hodiaŭ vespere?
	P r z y k ł a d y:
Kion vi intencas fari hodiaŭ vespere?
Co zamierzasz robić dzisiaj wieczorem?
Kion vi intencas fari hodiaŭ posttagmeze?
Co zamierzasz robić dzisiaj po południu?
Kion vi intencas fari dimanĉe matene?
Co zamierzasz robić w niedzielę rano?
	W z ó r  6:
		Kion vi legas?
	P r z y k ł a d y:
Kion vi legas?
Co czytasz?
Kion vi skribas?
Co piszesz?
Kion vi lernas?
Czego się uczysz?
Kion vi aŭskultas?
Czego słuchasz?
4. KION LIBRON VI LEGAS?
a/ Irena: Kion vi faas?
     Sigismundo: Mi legas.
     Irena: Kion vi legas?
     Sigismundo: Mi legas libron.
     Irena: Kiun libron vi legas?
     Sigismundo: Mi legas "Quo Vadis" de Henryk Sienkiewicz.
- 45 -

Kaj kion vi faras?
     Irena: Mi ankaŭ legas.
     Sigismundo: Kion vi legas?
     Irena: Mi legas gazeton.
     Sigismundo: Kiun gazeton vi legas?
     Irena: Mi legas "Życie Warszawy".
b/ Kristina: Kion vi faras?
     Barbara: Mi ripozas kaj legas libron.
     Kristina: Kiun libron vi legas?
     Barbara: Mi legas "Czy warto się zajmować esperantem?" de profesoro Zenon Klemensiewicz. Kaj kion vi faras?
     Kristina: Mi ankaŭ ripozas kaj legas libron.
     Barbara: Kiun libron vi legas?
     Kristina: Mi legas "Dziurdziwowie" de Eliza Orzeszkowa.
O b j a ś n i e n i a
"Quo Vadis" de Henryk Sienkiewicz "Quo Vadis" Henryka Sienkiewicza
Kiun libron vi legas? dosł. Którą książkę czytasz? /stawiając kiun na początku zdania pytamy o tytuł książki./
Podobnie: Kiun gazeton vi legas? /pytamy o tytuł gazety/
"Czy warto się zajmować esperantem?" - interesująca praca o esperancie /w języku polskim/ wybitnego polskiego językoznawcy
5. KIAN LIBRON VI LEGAS?
a/ Roberto: Kion vi nun faras?
     Teresa: Mi legas libron.
     Roberto: Kian libron vi legas? Ĉu interesa?
     Teresa: Mi legas tre interesan libron.
     Roberto: Mi ankaŭ legas libron.
     Teresa: Kian libron vi legas?
     Roberto: Mi legas tre malgajan libron.
- 46 - 

b/ Stefano: Kian libron vi legas?
     Halina: Mi legas historian libron. Kaj kian libron vi legas?
     Stefano: Mi ankaŭ legas historian libron.
O b j a ś n i e n i a
Kian libron vi legas? Jaką książkę czytasz?
	Stawiając kian na początku zdania pytamy o cechy charakterystyczne, rodzaj książki, filmu itp.
	W odpowiedzi występują zawsze przymiotniki: jaką książkę? - ładną, interesującą, historyczną itp.
6. TELEFONA INTERPAROLO
	- Halo!
	- Jes?
	- Bonan tagon! Parolas Georgo.
	- Aĥ, Georgo? Bonan tagon!
	- Kion vi nun faras, Kalina?
	- Mi legas libron, mi ripozas. 
	- Kaj kion nun faras via edzo?
	- Mia edzo?
	- Jes.
	- Li aŭskultas radion kaj legas gazeton. Sed kial vi demandas?
	- Mi proponas iri al kinejo.
	- Nun?
	- Jes, nun.
	- Momenton! /Kalina parolas al la edzo./ Joĉjo, telefonas Georgo Perski.
	Li proponas nun iri al kinejo.
	- Hmm… nun? Hmm… bone!
	- /Kalina al Georgo./ Bone. Kie vi proponas renkontiĝi?
	- Mi proponas renkontiĝi en la kafejo "Bajka" apud la kinejo "Atlantyk". 
	- Bone.
	- Do, ĝis la revido en la kafejo "Bajka"!
	- Ĝis la!
- 47 -

	- /Johano al Kalina./ Al kiu kinejo li proponas iri?
	- Li proponas iri al kinejo "Atlantyk". 
	- Ĉu ĝi troviĝas en la kvartalo "Mokotów"?
	- Ne, ĝi ne troviĝas en la kvartalo "Mokotów". Ĝi troviĝas en la urbocentro apud la kafejo "Bajka".
O b j a ś n i e n i a
Jes? Tak? /tu: słucham?/
Momenton! Chwileczkę!
Ĝis la! forma skrócona "Ĝis la revido!"
Al kiu kinejo…? dosł. Do którego kina...? /pytamy o nazwę/
Ĉu ĝi troviĝas en...? Czy ono znajduje się w...?
do więc /tu: to/
S ł o w n i c z e k 
aŭskulti słuchać; edzo mąż, małżonek; Esperanto esperanto, język międzynarodowy; fari robić, porabiać, czynić; danki dziękować; devi musieć; deziri pragnąć, życzyć sobie; do więc, przeto, zatem; gazeto gazeta; ĝi ono, to; helpi pomagać; ho o /wykrzyknik/; interesa interesujący, zajmujący; interparolo rozmowa; ke że; kompreni rozumieć; kvartalo dzielnica; legi czytać; letero list; libro książka; momenton! chwileczkę!; paroli mówić; povi móc; proponi proponować; radio radio; rigardi oglądać; sola sam /samotny/; telefona telefoniczny; telefoni telefonować; televido telewizja; tial dlatego; tute całkiem, zupełnie; urbocentro /= la centro de la urbo/ śródmieście
G R A M A T Y K A 
Przyimek AL
	Przyimek al służy do tworzenia dopełniacza:
helpi al la patro /pomóc ojcu/
helpi al la patrino /pomóc matce/
proponi al sinjoro Tadeo /zaproponować panu Ta-
- 48 -

deuszowi/.
danki al mia frato /podziękować mojemu bratu/
Biernik
	Biernik charakteryzuje się końcówką -n, którą dodajemy do mianownika. Biernik esperancki ma bardzo szerokie zastosowanie, które poznamy w dalszych lekcjach, obecnie należy zapamiętać, że biernika używa się po czasownikach przechodnich, zarówno w zdaniach oznajmujących, jak i w zdaniach pytających twierdzących i przeczących, np.:
Mi legas libron.			Czytam książkę. /kogo? co?/
Li legas gazeton.			On czyta gazetę.
Vi rigardas televidon.		Ty oglądasz telewizję. 
Ŝi skribas leteron.		Ona pisze list.
	Końcówkę biernika przyjmują również przymiotniki i zaimki:
Li legas interesan libron.
On czyta interesującą książkę. 
Mi skribas gajan leteron.
Piszę wesoły list.
Ŝi legas vian libron.
Ona czyta twoją książkę. 
	Po czasownikach przechodnich w zdaniach przeczących zawsze występuje biernik, w przeciwieństwie do języka polskiego, w którym używa się dopełniacza.
Mi ne skribas leteron.
Nie piszę listu.
Li ne rigardas televidon.
On nie ogląda telewizji.
	Wiele trudności uczącym się esperanta sprawia zaimek kio /co/, który w języku polskim w mianowniku i bierniku ma jednakową postać, a w eserancie: "kio" w mianowniku i "kion" w bierniku. Warto więc zapamiętać, że forma "kio" występuje w pytaniach o stan, natomiast forma "kion" w pytaniach o czynność, np.,:
Sur la tablo troviĝas libro.
Na stole znajduje się książka. 
- 49 - 

Kio troviĝas sur la tablo?
Co znajduje się na stole?
Kio? - Libro.
Co? - Książka. 
Li legas libron.
On czyta książkę. 
Kion vi legas?
Co on czyta?
Kion? - Libron.
Co? - Książkę.
Ć W I C Z E N I A
I. Przetłumacz na język polski:
	1. Ĉu vi intencas helpi al mi? - Jes, mi intencas. 2. Ĉu vi intencas helpi al sinjoro Tadeo? - Ne, mi ne intencas. 3. Mi proponas al vi iri al operejo. - Kiam? - Morgaŭ. 4. Ĉu mi ne malhelpas al vi? - Ho, ne. Tute ne. 5. Ĉu vi deziras legi libron? - Jes, mi deziras. 6. Ĉu vi deziras lerni Esperanton? - Ne, mi ne deziras. 7. Kion vi deziras fari hodiaŭ vespere? - Mi deziras rigardi televidon. 8. Kion vi deziras fari morgaŭ posttagmeze? - Mi deziras lerni Esperanton. 9. Kion vi deziras fari nun? - Mi deziras legi. - Kion? - Libron. Kiun libron vi dezitas legi? - "Quo Vadis". 10. Kian libron vi legas? - Mi legas historian libron. 11. Kian libron legas via frato? - Li legas gajan libron. 12. Kian libron legas via onklo? - Li legas interesan libron.
II. Uzupełnić zdania jednym z wymienionych czasowników:
	legi, aŭskulti, rigardi, lerni, skribi
	1. Hodiaŭ vespere mi deziras ________ televidon. 2. Ĉu ŝi nun deziras ________ libron?
	3. Ne, ŝi ne deziras ________ radion. Ŝi dezi-
- 50 -

ras ________ libron. 4. Kiam li deziras ________ leteron al Roberto? 5. Kun kiu vi deziras ________ Esperanton?
III. Zamienić na formę pytającą stosując:
	a/ Zaimek kion:
	1. Roberto legas gazeton. 2. Barbara skribas leteron. 3. Tadeo aŭskultas radion.
	b/ Zaimek kian:
	4. Mi legas interesan libron. 5. Ŝi legas historian libron. 6. Li legas gajan libron.
	c/ Zaimek kiun:
	7. Sinjoro Kowalski legas "La Faerano'n". 8. Sinjorino Komar legas "Kulisy". 9. Sinjorino Król legas "Przekrój".
IV. Na podstawie czytanki TELEFONA INTERPAROLO odpowiedzieć na pytanie:
Kion proponas sinjoro Georgo Perski?
V. Posługując się wzorem czytanki TELEFONA INTERPAROLO napisać krótką rozmowę telefoniczną dwóch osób, wykorzystując materiał gramatyczny i słownikowy poprzednich lekcji.

Lekcja 7
1. ILI LERNAS GEOGRAFION.
a/ Inga: Kion vi nun faras?
     Eva: Ni lernas historion.
     Inga: Ĉu ili ankaŭ lernas historion?
     Eva: Ne, ili ne lernas historion. Ili lernas geografion.
b/ Andreo: Kion vi lernas?
     Tomaso: Ni lernas matematikon kaj fizikon. Kaj vi?
     Andreo: Ni lernas kemion.
     Tomaso: Ĉu ili ankaŭ lernas kemion?
- 51 -

     Andreo: Ne, ili ne lernas kemion. Ili lernas Esperanton.
c/ - Kion ili faras?
		- Ili lernas Esperanton.
		- Ili lernas matematikon.
		- Ili lernas geografion.
		- Ili lernas fizikon.
		- Ili lernas kemion.
		- Ili lernas historion.
ĉ/ - Kion vi faras?
		- Ni rigardas televidon.
		- Ni aŭskultas radion.
		- Ni lernas Esperanton.
		- Ni lernas historion kaj geografion.
		- Ni lernas matematikon kaj fizikon.
O b j a ś n i e n i a
Ni lernas… /My/ uczymy się … /patrz gram. "zaimki osobowe"/
Ĉu ili ankaŭ… Czy oni/one/ również...? Czy oni /one/ także...?
	W z ó r  1:
		Ni lernas Esperanton.
	P r z y k ł a d y:
Ni lernas Esperanton.
Uczymy się esperanta.
Vi lernas geografion.
Uczycie się geografii.
Ili lernas matematikon.
Oni /one/ uczą się matematyki.
	W z ó r  2:
		Ne, ni ne lernas fizikon.
	P r z y k ł a d y:
Ne, ni ne lernas fizikon.
Nie, my nie uczymy się fizyki.
- 52 -

Ne, vi ne lernas kemion.
Nie, wy nie uczycie się chemii.
Ne, ili ne lernas historion.
Nie, oni /one/ nie uczą się historii.
2. ĈU VIAJ KOLEGOJ ESTAS BONAJ LERNANTOJ?
a/ Eŭgeno: Kion vi faras?
     Eduardo: Mi lernas matematikon.
     Eŭgeno: Kun kiu?
     Eduardo: Kun miaj kolegoj.
     Eŭgeno: Ĉu viaj kolegoj estas bonaj lernantoj?
     Eduardo: Jes, ili estas bonaj lernantoj.
     Eŭgeno: Ĉu ili estas diligentaj?
     Eduardo: Jes, ili estas diligentaj. Ili estas tre diligentaj.
b/ Henriko: Kion vi faras?
     Celina: Mi lernas fizikon.
     Henriko: Kun kiu?
     Celina: Kun miaj kolegoj.
     Henriko: Ĉu viaj kolegoj estas bonaj lernantinoj?
     Celina: Jes, ili estas bonaj lernantinoj.
     Henriko: Ĉu ili estas diligentaj?
     Celina: Jes, ili estas diligentaj. Ili estas tre diligentaj.
c/ Tadeo: Kiaj estas viaj fratoj?
     Karlo: Niaj fratoj estas energiaj, kajaj.
     Tadeo: Ĉu ili estas altaj?
     Karlo: Ne, ili ne estas altaj. Ili estas malaltaj. 
     Tadeo: Ĉu viaj fratoj estas lernantoj?
     Karlo: Jes, ili estas lernantoj.
     Tadeo: Kiaj lernantoj ili estas?
     Karlo: Ili estas bonaj lernantoj. Ili estas tre diligentaj lernantoj.

- 53 -

O b j a ś n i e n i a
miaj kolegoj moi koledzy /patrz gram. "liczba mnoga"/
Kiaj estas…? Jacy są...?
Kiaj lernantoj ili estas? Jakimi oni są uczniami?
	W z ó r  3:
		Kiaj estas viaj fratoj?
	Pr z y k ł a d y:
Kiaj estas viaj fratoj?
Jacy są twoi bracia?
Kiaj estas viaj fratinoj?
Jakie są twoje siostry?
Kiaj estas viaj kolegoj?
Jacy są twoi koledzy?
	W z ó r  4:
		Ili estas bonaj lernantoj.
	P r z y k ł a d y:
Ili estas bonaj lernantoj.
Oni są dobrymi uczniami.
Ili estas bonaj lernantinoj.
One są dobrymi uczennicami.
Ni estas diligentaj lernantoj.
/My/ jesteśmy pilnymi uczniami.
Vi estas diligentaj lernantinoj.
/Wy/ jesteście pilnymi uczennicami.
3. ĈU VI ŜATAS LEGI LIBROJN?
a/ - Ĉu vi ŝatas legi librojn?
     - Ĉu vi ŝatas legi gazetojn?
		- Jes, mi ŝatas.
		- Ne, mi ne ŝatas.
b/ - Ĉu vi ŝatas legi interesajn librojn?
      - Ĉu vi ŝatas legi historiajn librojn?
      - Ĉu vi ŝatas legi geografiajn librojn?
      - Ĉu vi ŝatas legi kriminajajn librojn?
- 54 -

     - Jes, mi ŝatas.
     - Ne, mi ne ŝatas legi kriminalajn librojn.
     - Ne, mi ne ŝatas legi historiajn librojn.
     - Ne, mi ne ŝatas legi geografiajn librojn.
c/ Monika: Kion vi faras?
     Veronika: Mi legas libron.
     Monika: Ĉu vi ŝatas legi librojn?
     Veronika: Jes, mi ŝatas legi librojn.
     Monika: Kiajn librojn vi ŝatas legi?
     Veronika: Mi ŝatas legi bonajn, interesajn librojn. Mi tre ŝatas lego historiajn librojn kaj geografiajn librojn.
     Monika: Ĉu vi ŝatas legi kriminalajn librojn?
     Veronika: Ne, mi ne ŝatas. Kaj kiajn librojn vi ŝatas legi?
     Monika: Mi ŝatas legi historiajn romanojn.
O b j a ś n i e n i a
Ĉu vi ŝatas…? Czy lubisz...?
Kiajn librojn vi ŝatas legi? Jakie książki lubisz czytać?
	W z ó r  5:
		Kiajn librojn vi ŝatas?
	P r z y k ł a d y:
Kiajn librojn vi ŝatas?
Jakie książki lubisz?
Kiajn gazetojn vi ŝatas?
Jakie gazety lubisz?
Kiajn romanojn vi ŝatas?
Jakie powieści lubisz?
	W z ó r  6:
		Li ŝatas historiajn romanojn.
	P r z y k ł a d y:
Li ŝatas historiajn romanojn.
On lubi historyczne powieści.
Li ŝatas kriminalajn romanojn.
On lubi kryminalne powieści.
- 55 -

Li ŝatas geografiajn librojn.
On lubi geograficzne książki.
Li ŝatas interesajn librojn.
On lubi interesujące książki.
4. PRI KIO VI INTERESIĜAS?
a/ Sigismundo: Ĉu vi interesiĝas pri sporto?
     Aleksandro: Jes, mi interesiĝas pri sporto. Kaj vi?
     Sigismundo: Mi ne interesiĝas pri sporto. Mi interesiĝas pri filatelo. Mi estas filatelisto kaj mi kolektas poŝtmarkojn.
     Aleksandro: Mi ne kolektas poŝtmarkojn, sed mi kolektas bildkartojn, albumojn kaj alumetikedojn.
b/ Barbara: Pri kio vi interesiĝas?
     Sabina: Mi interesiĝas pri turismo. Mi ankaŭ interesiĝas pri skoltismo, ĉar mi estas skoltino.
     Barbara: Kaj ĉu via frato ankaŭ interesiĝas pri skoltismo?
     Sabina: Jes. Li ankaŭ estas skolto. Kaj pri kio interesiĝas via frato?
     Barbara: Mia frato? Mia frato interesiĝas pri Esperanto.
     Sabina: Pri Esperanto?
     Barbara: Jes, pri Esperanto. Li estas esperantisto.
O b j a ś n i e n i a
interesiĝi pri… interesować się... /kim? czym?/
Pri kio vi interesiĝas? Czym się interesujesz?
kolekti poŝtmarkojn zbierać znaczki pocztowe
kolekti alumetikedojn zbierać nalepki /etykiety/ zapałczane 
- 56 -

	W z ó r  7:
		Pri kio interesiĝas via frato?
	P r z y k ł a d y:
Pri kio interesiĝas via frato?
Czym się interesuje twój brat?
Pri kio interesiĝas via patro?
Czym się interesuje twój ojciec?
Pri kio interesiĝas sinjoro Petro?
Czym się interesuje pan Piotr?
Pri kio interesiĝas sinjorino Eva?
Czym się interesuje pani Ewa?
	W z ó r  8:
		Mi interesiĝas pri sporto.
	P r z y k ł a d y:
Mi interesiĝas pri sporto.
Interesuję się sportem.
Li interesiĝas pri turismo.
On interesuje się turystyką. 
Ŝi interesiĝas pri skoltismo.
Ona interesuje się harcerstwem.
Ni interesiĝas pri Esperanto.
My interesujemy się esperantem.
5. VIZITO DE SINJORINO KRISTIKA KAJ SINJORO ANDREO.
	Sinjoro Andreo: Bonan tagon, Roberto!
	Sinjorino Kristina: Bonan tagon, Roberto!
	Roberto: Bonan tagon, sinjorino Kristina! Bonan tagon, sinjoro Andreo!
	Sinjoro Andreo: Ĉu via patro kaj via patrino estas nun hejme?
	Roberto: Bedaŭrinde ne. Ili estas en kinejo.
	Sinjorino Kristina: Kaj ĉu via frato kaj via fratino estas nun hejme?
	Roberto: Bedaŭrinde ili ankaŭ ne estas nun hejme. Mia frato estas en operejo kaj mia fratino estas en kinejo.
- 57 -

	Sinjoro Andreo: Kaj kion vi nun faras, Roberto?
	Roberto: Mi iomete lernas matematikon, mi iomete legas libron kaj mi iomete rigardas televidon.
	Sinjorino Kristina: Ĉu vi ŝatas lerni matematikon?
	Roberto: Jes, tre. Mi ankaŭ ŝatas lerni fizikon, kemion kaj geografion. Mi tre ŝatas lerni geografion, ĉar mi ŝatas vojaĝojn. Mi volus forveturi al Afriko.
	Sinjoro Andreo: Al Afriko?
	Roberto: Jes, al Afriko. Mi ankaŭ volus forveturi al Azio kaj Ameriko.
	Sinjorino Kristina: Kun kiu?
	Roberto: Kun miaj kolegoj. 
	Sinjoro Andreo: Ĉu via kolego, Henriko, ankaŭ volus forveturi al Afriko?
	Roberto: Jes, li volus. Li volus forveturi kune kun ni.
O b j a ś n i e n i a
bedaŭrinde ne niestety nie
iomete troszeczkę
kune kun ni razem z nami
6. PRI KIO VI INTERESIĜAS, ROBERTO?
	Sinjoro Andreo: Pri kio vi interesiĝas, Roberto?
	Roberto: Mi interesiĝas pri vojaĝoj, pri geografio kaj pri filatelo.
	Sinjorino Kristina: Ĉu vi kolektas poŝtmarkojn?
	Roberto: Jes, mi kolektas poŝtmarkojn. Mi ankaŭ kolektas bildkartojn, fotoalbumojn aj alumetikedojn.
	Sinjoro Andreo: Ĉu viaj kolegoj ankaŭ interesiĝas pri vojaĝoj? Ĉu ili ankaŭ kolektas poŝtmarkojn, bildkarton, fotoalbumojn kaj alumetikedojn?
- 58 -
	Roberto: Jes, sinjoro.
	Sinjorino Kristina: Kaj pri kio interesiĝas via frato, Karlo?
	Roberto: Karlo interesiĝas pri libroj. Li ŝatas legi bonajn, interesajn librojn. Li kolektas historiajn librojn. Li ankaŭ interesiĝas pri skoltismo kaj Esperanto. Li estas esperantisto kaj li ŝatas korespondi en Esperanto.
	Sinjoro Andreo: Ĉu Henriko ankaŭ estas esperantisto?
	Roberto: Jes. Ili ambaŭ, Karlo kaj Henriko, estas esperantisto.
O b j a ś n i e n i a
Jes, sinjoro. Tak, proszę pana.
	Uwaga! W języku esperanto słów "sinjoro" lub "sinjorino" używa się
		znacznie częściej niż w języku polskim; są one
		odpowiednikiem polskich "proszę pana", "proszę pani", np.:
Jes, sinjorino.			Tak, proszę pani.
Ne, sinjoro.				Nie, proszę pana.
Dankon, sinjoro!			Dziękuję panu!
Bonan tagon, sinjoro!		Dzień dobry panu!
ili ambaŭ oni obaj; one obie
korespondi en Esperanto korespondować w /języku/ esperanto
S ł o w n i c z e k
albumo album; alumetikedo etykieta zapałczana; ambaŭ obaj, obie; bildkarto widokówka; esperantisto esperantysta; fitatelo filatelistyka; filatelisto filatelista; fiziko fizyka; fotoalbumo album fotograficzny; geografio geografia; historio historia; ili oni, one; interesiĝi /pri/ interesować się /kim? czym?/; iomete troszeczkę; kolekti zbierać; korespondi korespondować; kriminala kryminalny; kune razem; matematiko matematyka; kemio /ĥemio/ chemia; ni my; poŝt-
- 59 -

marko znaczek pocztowy; pri kio? tu: czym; romano powieść; skolto harcerz; skoltismo harcerstwo; sporto sport; ŝati lubieć; turismo turystyla; vi wy; vojaĝo podróż
G R A M A T Y K A
Zaimek osobowy
	Zaimki osobowe w liczbie mnogiej mają następujące formy: ni my; vi wy; ili oni, one.
Słowo osobowe czasownika w liczbie mnogiej
	Czasowniki esperanckie w liczbie mnogiej odmieniają się podobnie, jak i w liczbie pojedynczej:
ni estas				/my/ jesteśmy
vi estas				/wy/ jesteście
ili estas				oni, one są
Liczba mnoga
	Liczba mnoga charakteryzuje się stałą końcówką -j, np.:
		patro - ojciec
		patroj - ojcowie
		via frato - twój brat
		viaj fratoj - twoi bracia
		bona lernanto - dobry uczeń
		bonaj lernantoj - dobrzy uczniowie
		interesa libro - interesująca książka
		interesaj libroj - interesujące książki
Rodzaj rzeczowników esperanckich
	W języku esperanto rodzaj gramatyczny odpowiada rodzajowi logicznemu, tak więc rzeczowniki przedstawiające osoby płci męskiej są rodzaju męskiego, rzeczowniki przedstawiające osoby płci żeńskiej są rodzaju żeńskiego, a wszystkie pozostałe rzeczowniki są rodzaju nijakiego, np.:
	frato - brat, fratino - siostra,
		libro - książka.
Tworzenie nowych słów za pomocą końcówek części mowy
Nowe słowa tworzyć można m.in. za pomocą końcówek części mowy, np.:
- 60 -

telefono - telefon			telefoni - telefonować
historio - historia		historia - historyczny
geografio - geografia		geografia - geograficzny
vojaĝo - podróż			vojaĝi - podróżować
interparolo - rozmowa	interparoli - rozmawiać
patro - ojciec				patra - ojcowski
Ć W I C Z E N I A
I. Postawić pytania do słów podkreślonych:
	1. Ni lernas Esperanton. 2. Vi lernas historion. 3. Ili ne lernas matematikon. 4. Ili ne lernas fizikon.
II. Zamienić na liczbę mnogą i przetłumaczyć na język polski:
	1. Mia frato ŝatas lerni Esperanton. 2. Via kolego ne ŝatas rigardi televidon. 3. Ĉu vi estas bona lernanto?
	4. Ĉu vi estas diligenta lernanto? 5. Kia estas via fratino? 6. Kia estas via kolego?
III. Uzupełnić zdania wyrazami podanymi w nawiasie po polsku:
Ĉu vi __________ /lubisz czytać/ librojn? Ĉu via onklo ŝatas __________ /czytać kryminalne/ romanojn? 3. Ĉu via avo ne ŝatas __________ /czytać historycznych/ romanojn? 4. Li ne ŝatas __________ /czytać smutnych/ librojn. 5. Ŝi ne ŝatas __________ /czytać/ esperantajn librojn. 6. Mi kolektas poŝtmarkojn kaj __________ /widokówki/. 7. Ili kolektas alumetikedojn kaj __________ /znaczki pocztowe/. 8. Ni interesiĝas pri __________ /sportem/. 9. Sinjoro Tadeo interesiĝas pri __________ /harcerstwem/. 10. Kial vi ne __________ /interesujesz się/ pri Esperanto?
IV. Odpowiedzieć na pytania:
	1. Pri kio vi interesiĝas? Pri kio intere-
- 61 -

siĝas via frato /fratino/? 3. Pri kio interesiĝas via kolego /kolegino/? 4. Ĉu vi interesas pri skoltismo? 5. Ĉu vi interesiĝas pri poŝtmarkoj? 6. Ĉu vi interesiĝas pri fotoalbumoj? 7. Ĉu vi ŝatas legi historiajn librojn? 8. Ĉu vi ŝatas legi kriminalajn romanojn? 9. Kiajn librojn vi ŝatas legi? 10. Kiajn gazetojn vi ŝatas legi? 11. Kiun gazeton vi ŝatas legi? 12. Kiun libron vi nun legas?
V. Na podstawie czytanki PRI KIO VI INTERESIĜAS, ROBERTO? odpowiedzieć na pytanie:
	Pri kio interesiĝas Roberto?






- 62 -